Vì sao phải luôn kiểm soát độ ẩm của đàn piano?
Đàn piano được chế tạo từ gỗ, keo dán chuyên biệt, dây thép, vải nỉ và một số loại chất liệu khác, những chất liệu có độ hút ẩm cao hơn những loại nhạc cụ khác. Thật sự chẳng có độ ẩm nào tối ưu phù hợp cho tất cả các bộ phận của đàn.
- Vị trí sử dụng keo dán gỗ không nên quá khô mà cần có độ ẩm.
- Ngược lại, với những bộ phận bằng kim loại thì càng ít tiếp xúc với môi trường ẩm thấp càng tốt để giúp những bộ phận này tránh bị oxy hóa, gỉ séc và khiến các bộ phận bị kẹt khi độ ẩm trong không khí tăng lên đến một mức độ nhất định.
Khi độ ẩm thay đổi đột ngột hoặc không khí quá ẩm thấp thì điều tệ hại sẽ xảy ra: bộ cộng hưởng âm thanh (soundboard) sẽ bị nứt, hoặc kẹt cứng và âm thanh không thể ngân vang ở các tần số cộng hưởng; vị trí sử dụng keo dán gỗ sẽ bị nứt hoặc hở; âm thanh bị đục, gây nốt vang, không kiểm soát; một số bộ phận bị nấm mốc…
Kiểm soát độ ẩm ở khoảng 40-60%
Kiểm soát độ ẩm cho đàn piano Môi trường trong nhà và ngoài trời
Hầu hết mọi người đều cảm thấy lo lắng khi phải di chuyển đàn piano của họ đến một môi trường khác. Người ta thường chia thành hai loại là môi trường trong nhà và ngoài trời.
Rắc rối mà nhiều người gặp phải với tất cả các loại piano là họ không nắm được điều kiện độ ẩm bên trong nhà (đôi khi độ ẩm quá cao hoặc độ ẩm thay đổi đột ngột,…).
Bạn có thể cảm nhận nơi có độ ẩm cao khi bước vào phòng và thấy ẩm ướt và oi bức, nếu sở hữu cây đàn piano thì bạn sẽ thấy bàn phím và nhiều bộ phần của đàn bị gỉ sét. Mặt khác, nếu bạn sử dụng lò sưởi vào mùa đông để giữ ấm, khi độ ẩm trong nhà giảm xuống mức 10 hoặc 20% thì bạn sẽ thấy bộ cộng hưởng âm thanh (soundboard) xuất hiện những vết nứt và chốt lên dây (pinblock) sẽ hoạt động rất kỳ khôi. Không có một chiếc đàn piano nào có thể tồn tại lâu trong những môi trường như trên.
Còn đối với môi trường ngoài trời, bạn nên tránh để đàn tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời, những vật tản nhiệt, bể nuôi cá, bồn tắm, vòi nước, những sản phẩm sửi ấm,…
Sử dụng thiết bị đo độ ẩm
Tôi khuyến khích chủ của những chiếc đàn piano nên gắn những chiếc máy đo độ ẩm nhỏ cho nhạc cụ của họ. Máy đo sẽ giúp bạn xây dựng bộ nhớ, xác định một cách tiện lợi đổ ẩm cao nhất và thấp nhất. Độ ẩm lý tưởng nhất là vào khoảng 42%.
Ví dụ về những loại môi trường khác nhau (ngoài trời)
- Nếu bạn sống tại một nơi có khí hậu ôn hòa như vịnh (nơi có độ ẩm thường giao động từ 40 đến 60% và tương đối ổn định) thì thật sự chẳng có lý do gì để lo lắng khi mua một chiếc đàn piano có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và có lẽ bạn cũng không cần kiểm soát môi trường.
- Nếu bạn sống ở những khu vực có độ ẩm dao động thường xuyên theo mùa (từ rất ẩm ướt đến rất khô hanh) hay bạn bạn thường điều chỉnh máy điều hòa, máy sưởi khiến môi trường độ ẩm của phòng thay đổi đột ngột thì tốt hơn hết bạn nên chú ý việc kiểm soát độ ẩm cho đàn piano.
- Nếu bạn sống trong một môi trường có độ ẩm tương đối cao (như phía Nam, các khu vực dọc bờ biển, trong những khu vực đầm lầy hoặc những khu vực có mực nước ngầm cao) thì bạn nên chú ý kiểm soát ẩm, đặc biệt là khi mua một trong những dòng piano dành cho khí hậu khô ráo (dòng piano nhiệt đới phù hợp hơn với loại khí hậu này).
- Nếu bạn sống trong một môi trường khô cằn quanh năm… (nơi độ ẩm rất thấp, chỉ vào khoảng 10 đến 15% nhưng tương đối ổn định) thì lời khuyên cho bạn là nên kiểm soát độ ẩm với những chiếc piano nguồn gốc nhiệt đới.
- Không có vấn đề lớn nếu độ ẩm giao động từ 30 đến 70%, đàn được đặt tại một vị trí hoặc sự thay đổi độ ẩm diễn ra thật chậm. Điều cần tránh đối với bất kỳ loại nhạc cụ nào chính là sự thay đổi đột ngột và khắc nghiệt từ khô hanh đến ẩm ướt hoặc ngược lại.
Trong những năm gần đây, người ta ngày càng ưa chuộng sử dụng hệ thống kiểm soát độ ẩm nhằm bảo quản tốt nhất đàn piano cũng như các loại nhạc cụ khác.
Kiểm soát độ ẩm với những nhạc cụ miền nhiệt đới đã qua sử dụng
Trước đây, ống sấy đàn piano Dampp-Chaser được sản xuất đã giúp kiểm soát độ ẩm của hầu hết loại đàn piano nhưng gần đây nó đã không còn khả dụng với nhiều dòng piano mới.
- Loại hệ thống này giúp duy trì độ ẩm bên trong nhạc cụ vào khoảng 50% so với các hệ thống thông thường chỉ đạt 42% (độ ẩm tối ưu tại Nhật được cho là 50%).
- Đối với những người sống tại nơi có khí hậu khô, việc đầu tư thiết bị kiểm soát độ ẩm thật sự cần thiết khi mua những nhạc cụ nói chung và đàn piano nói riêng sản xuất tại miền nhiệt đới mà đã qua sử dụng. Đầu tư đúng cách sẽ giúp chiếc đàn piano của bạn hoạt động tốt hơn và bền hơn.
Với những kiến thức mà Piano Việt Thương cung cấp, hi vọng bạn đã biết cách chăm sóc cây đàn piano của gia đình mình.
